ریشه همان چله یا تار فرش است که در ابتدا و انتهای آن آزاد مانده و به همراه چند ردیف الیاف عرضی از همان جنس به صورت بدون پرز (گلیم) بافته شده است .
بافت ریشه فرش نقش مهمی در جلوه و زیبایی آن داشته و به همین سبب روش بافت و نحوه نگهداری آن از اهمیت بسزایی برخوردار است .
جنس ریشه معمولاً از الیاف پنبه رنگ نشده یا پشم است و رنگ روشن آن باعث چرک شدن سریع تر نسبت به متن قالی خواهد شد .
طول ریشه بسته به نوع و محل بافت فرش از ۲ الی ۱۵ سانتی متر متغیر است
و از نظر کارشناسان طول بهینه آن حدود ۴ سانتی متر می باشد.
چرا که با وجود ظاهر زیباتر ریشه های بلند (اصطلاحاً دکوراتیو بودن) ، نخ های آنها اغلب به یکدیگر گره خورده
و باعث گیر کردن پاشنه کفش می شوند و آسیب پذیرتر خواهند بود .
ریشه نیز مانند سایر قسمت های فرش در طول زمان استفاده مستهلک شده
و یا ممکن است بر اثر آسیب فیزیکی اعم از پارگی ، سوختگی ، پوسیدگی ، بید خوردگی و یا شست و شوی غلط نیاز به مرمت داشته باشد
که به عمل احیای آن «ریشه بافی» گویند .
در صورتی که تمام ریشه های فرش از بین رفته باشد ،
ریشه معیوب به طور کامل جدا شده و ریشه بافی برای کل قالی انجام می پذیرد ولی در صورتی که قسمتی از ریشه آسیب دیده باشد
می توان فقط همان بخش را قیچی نموده و مجدداً بافت .
عمل ریشه بافی فرش های دستباف در مرکز خدمات فرش صمیم توسط استادکاران مجرب
از تبریز ، قم ، کاشان و اصفهان و به صورت بافت دستی به سه روش بطلمه ، مغزی و متصل انجام می پذیرد
و در خصوص فرش های ماشینی مانند روش اولیه بافت در کارخانه ریشه توسط ماشین هایی موسوم به «چرخ ریشه زن» احیا می گردد.
لازم به توضیح است که:
در هر دو حالت ، ریشه بافی به نحوی انجام می شود که ظاهر فرش به حالت ابتدایی بافت برگشته
و عمر و دوام آن برابر طول عمر قالی خواهد بود
چرا که با همان الیاف و روش تولید اولیه فرش انجام پذیرفته و پس از اتمام کار قسمت مرمت شده قابل تشخیص نخواهد بود.
یکی دیگر از راهکارهای افزایش طول عمر فرش و جلوگیری از تخریب ریشه و خارج شدن گلیم بافی آن گره زدن ریشه می باشد.
کارشناسان مرکز خدمات فرش صمیم در زمان تحویل قالی از مشتری بازدید کاملی از وضعیت فرش داشته
و در صورت مشاهده عیوب پیدا و پنهان به اطلاع ایشان می رسانند .
یکی از متداول ترین این مشکلات خصوصاً در فرش های مستعمل و قدیمی و یا فرش هایی که به خوبی نگهداری نشده و یا از کیفیت مطلوب برخوردار نبوده اند.
شل شدن گلیم بافی فرش است.
به نحوی که مقاومت لازم را از دست داده و دیگر توان حفاظت از فرش را ندارد.
در این موارد گره زنی ریشه بهترین راهکار خواهد بود .
گره زنی ریشه چه با هدف احیا صورت گیرد و چه دکوراتیو باشد ،
به سه روش دوگره ، گره نخودی و گره پنجره ای انجام می پذیرد
که در این بین روش گره پنجره ای تزئینی تر بوده
و معمولاً بر روی فرش های نفیس ابریشم و گل ابریشم تبریز ، اصفهان و نائین انجام می شود
و مستلزم وجود ریشه بلند در قالی می باشد.
سایر خدمات