رنگبرداری همانگونه که از نام آن پیداست شامل فعالیت هایی است که موجب جدا شدن ذرات رنگدانه از الیاف فرش می گردند .
به دلیل استفاده از الیاف طبیعی (ابریشم ، پشم ، پنبه و …) در فرش های دستباف ، جهت رنگ آمیزی نخ ها از رنگ های طبیعی استفاده می شود .
که حلال آنها آب است.
و عموماً زمانی که فرش در معرض رطوبت قرار می گیرد این رنگ ها مجدداً رقیق شده ، شروع به حرکت در سطح فرش کرده .
فرش دچار اختلاط رنگ می شود و نیاز به رنگبرداری دارد (معمولاً رنگ های تیره وارد قسمت های روشن قالی شده.
و چهره نامطلوبی به گل ها و نقشه آن می دهد) .
الف) پس از بافت فرش با توجه به اینکه ممکن است هنگام رنگرزی رنگ ها به صورت یکنواخت حاصل نشوند.
و یا بر اساس سلیقه خریدار غلظت رنگ کمتری مدنظر باشد . (تقاضای مشتریان اروپایی معمولاً مبنی بر شید ملایم قالی های دستباف می باشد)
ب) در اثر نگهداری نامناسب ، بروز حوادث (مانند ترکیدن لوله آب) و یا سهل انگاری در شست و شو
که معمولاً در شست و شوهای خانگی رخ می دهد .
ج) اختلاط رنگ کنترل شده زمان شست و شو که قبل از عملیات تست های لازم انجام شده
و در زمان شست و شو اوپراتور دستگاه آمادگی آن را دارد و تمهیدات لازم را از پیش در نظر گرفته است .
رنگبرداری فرش های دستباف حتی المقدور بوسیله ی مواد غیر شیمیایی انجام می پذیرد.
ولی در صورت عدم کارایی این مواد می بایست با توجه به جنس الیاف فرش و رنگ آن ،
از برخی مواد مجاز بهره جست که انتخاب رنگبر ، رعایت درصد استفاده ، دمای مناسب و مدت زمان استفاده از آن
به مهارت و تجربه استادکار رنگبرداری بستگی دارد .
نمک سولفات سدیم: بین ۵ تا ۲۰ درصد تا ۶۰ دقیقه باعث ایجاد شید یکنواخت رنگ می گردد
محلول آمونیاک: نیم لیتر آمونیاک در صد لیتر آب در دمای زیر جوش (آمونیاک یک قلیای قوی است)
پریدین: یک قلیای ضعیف و حلال خوب است که حدود ۱٫۵ لیتر آن در صد لیتر آب حل می شود
کربنات سدیم :
قلیای ضعیف که در دمای ۴۰ درجه با حدود غلظت ۴ تا ۸ درصد در زمان ۲۰ دقیقه باعث یکنواختی رنگ ها می شود
رنگبردار هایی که در بالا به آنها اشاره شد
معمولاً برای رنگبری رنگ های اسیدی کاربرد دارند.
و پس از اتمام کار با آنها ، استفاده از یک اسید ضغیف ، مانند استیک رقیق شده ضروری است ،
چرا که Ph فرش پس از کاربرد این مواد در حالت قلیایی بوده و می بایست خنثی گردد .
همچنین در رنگ کردن برخی الیاف از رنگهای کرومی مقابل کمپلکس استفاده شده است .
که جهت رنگبری این گونه فرش ها از ترکیبات غیر یونی قوی تری استفاده می شود .
در زیر نمونه هایی از این ترکیبات معرفی خواهد شد :
:Uniraline Wبه مقدار ۴ تا ۸ درصد ، همراه با ۲۰ درصد نمک سولفات سدیم
و تا ۳ درصد اسید اسبیک که باعث خروج رنگهای کرومی از الیاف می گردد .
: Arolun LW همراه ۲۰ درصد نمک سولفات سدیم در دمای جوش باعث خروج رنگهای متال کمپلکس می گردد.
دی کرومات یک اسیدی کننده قوی است که همراه با اسید سولفوریک (به عنوان یک کاتالیزور) استفاده می شود.
در دمای جوش به مدت ۳ تا ۴۵ دقیقه (بسته به میزان رنگبرداری) ۲ تا ۶ درصد اسید سولفوریک (نسبت به وزن الیاف) استفاده می گردد .
هیدروسولفیت سدیم : این ماده قدرت احیا کنندگی بالا دارد در دمای پایین باید استفاده شود .
ترکیبات فرمالوئید – سولفوکسیدات :
این ترکیبات با اسامی تجاری Formosul و Erasoic احیا کننده بوده و نسبت به هیدرو سولفیت سدیم ضغیف تر و کار آمدترند .
میزان مصرف این مواد ۲ تا ۴ درصد و در کار با آنها از ۱٫۵ تا ۲٫۵ درصد اسیدهایی
مانند اسید فرمیک۸۵% (به عنوان کاتالیزور) به مدت ۳۰ دقیقه در دمای جوش استفاده می شود .
کلر و ازن :
ازن از کلر قدرت بالاتری دارد ، ظرف ۲۰ دقیقه رنگهای اسیدی و متال کمپلکس را رنگبرداری می کند.
شایان ذکر است استفاده از مواد بالا موجب زبری و باز شدن الیاف پشم و ابریشم می گردد.
همچنین جلای الیاف را کاهش می دهد ، به همین علت فرش ها پس از رنگبرداری کلرینه یا لس زدایی می شوند .
کلرینه کردن در Ph قلیایی :
مقدار ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم بر لیتر هیپوکلریت کلسیم را با آب حل کرده ، روی فرش ریخته و پس از ۵ تا ۱۰ دقیقه شت و شو انجام می شود.
کلرینه کردن در Ph اسیدی :
محلول اسید سولفوریک را همراه ۵ تا ۱۰ گرم بر لیتر هیپوکلریت ، روی فرش ریخته و یکنواخت کرده و سپس شست و شو انجام می شود.
خدمات دیگر